امکان سنجی استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه جبرانی در اولویت‌بندی سناریوهای ‏مدیریتی حوزه آبخیز چهل‌چای استان گلستان‏

تصمیم­گیری برای مدیریت یکپارچه حوزه­آبخیز به دلیل وجود معیارها و شاخص­های متعدد تصمیم­گیری مسائل پیچیده­ایی هستند. برای دسترسی به یک هدف مشخص راه­حل­های مختلفی وجود دارد که هر یک ارجحیت­های مختلفی را برای مسائل مختلف همچون فیزیکی، زیست محیطی، اقتصادی- اجتماعی، سیاسی تامین می­نمایند. این الزامات طبعا موجب استفاده از روش تصمیم­گیری چند معیاره می­شود که هدف آن انتخاب یک گزینه از بین گزینه­های موجود مد نظر است. حل مسائل تصمیم­گیری چند معیاره دارای پیچیدگی است، به­ویژه آنکه اغلب معیارهای مزبور با یکدیگر تضاد داشته، افزایش مطلوبیت یکی می­تواند باعث کاهش مطلوبیت دیگری شود. بدین منظور در این تحقیق در یک مورد خاص (اولویت­بندی سناریوهای مدیریتی پیشنهادی آبخیز چهل­چای استان گلستان)، به بررسی میزان تفاوت جواب­های حاصله بر اثر تغییر در نوع تکنیک­های تصمیم­گیری چند شاخصه جبرانی و روش­های متفاوت وزن­دهی پرداخته شده است. در مطالعه حاضر شاخص­های حاصل از چهار ملاک فیزیکی، اجتماعی، اقتصادی و اکولوژیکی استفاده شده است. به منظور اولویت­بندی سناریوهای مدیریتی پیشنهادی از تکنیک­های TOPSIS، SAW، تخصیص­خطی و VIKOR، همراه با دو روش متفاوت وزن­دهی(کمی و کیفی) استفاده شده­ است. در نهایت برای تلفیق رتبه تکنیک­های پیشنهادی از روش­های بردا و کپ­لند استفاده شده است. با توجه به نتایج بدست آمده از اولویت­بندی سناریوها در کلیه روش­های پیشنهادی، سناریو یک (حفظ شرایط موجود) در آخرین اولویت قرار گرفته است. همچنین سناریوهایی که در ترکیب آن­ها فعالیت احداث باغ وجود دارد، در اولویت­های ابتدایی و سناریوهایی که در ترکیب آن­ها فعالیت­های اگروفارستری و جنگل­کاری وجود دارد، اولویت­های انتهایی را به خود اختصاص داده­اند. لذا با توجه به این نتایج احداث­باغ در این حوضه یک فعالیت مهم تلقی می­شود که باید توجه ویژه­ای به آن شود و فعالیت­های دیگر در اولویت­های بعدی قرار می­گیرند. همچنین می­توان گفت میزان وزن اختصاص یافته به شاخص­ها در اولویت­بندی سناریوها تاثیر به سزایی دارد، بنابراین برای محاسبه و استخراج اوزان باید اهمیت و دقت بیشتری را مد نظر قرار داد. نتایج حاصل از تلفیق رتبه تکنیک­های پیشنهادی نیز با استفاده از دو شیوه متفاوت وزن­دهی بیشترین همخوانی را با روش VIKOR دارد، بنابراین این روش می­تواند به عنوان یک تکنیک مناسب در اولویت­بندی سناریوها مورد استفاده قرار گیرد.